آجَرَکَ الله یا بَِقیهَ الله  فی مصیبَه جَدِّک

شهادت جانسوز حضرت باقرالعلوم،

حضرت امام محمدباقر علیه السلام

 تسلیت باد.
 

نمی دانم چرا افسرده دلهاست .......... گمانم ماتم فرزند زهراست

شد از زین به زهر آلوده مسموم .......... همان کو دین به عزمش پای برجاست
 

معرفی حضرت(علیه السلام):

اسم مبارک آن بزرگوار محمد، و لقب مشهور او باقر است که حضرت رسول(صلوات الله علیه) آن حضرت را طی روایاتی به این لقب ملقّب فرمود. کنیة مشهور آن حضرت، ابی جعفر و عمر مبارک ایشان مثل عمر پدر بزرگوار و جد بزرگوارشان حسین(علیه السلام) پنجاه و هفت سال بود. در اول رجب المرجب سال پنجاه و هفت ه. ق. متولد شد و در سال 114 از هجرت به دست ابراهیم بن ولید و به دستور هشام بن عبدالملک مسموم و شهید گردید. سه ساله بود که حماسة کربلا واقع شد و آن بزرگوار کربلا را مشاهده فرمود. بعد از حماسة کربلا سی و چهار سال با پدر بزرگوار خود، زندگی پر تلاطمی را پشت سر نهاد. مدّت امامت آن حضرت تقریباً نوزده سال بود.

امتیاز بین ائمه معصومین(علیهم السلام):

امام باقر دو امتیاز در میان ائمه علیهم السلام دارد. اول جد پدری ایشان امام حسین(علیه السلام) و جد مادری آن حضرت امام حسن(علیه السلام) است . از این جهت در حق ایشان گفته شده: «علوی من علویین وفاطمی من فاطمیین وهاشمی من هاشمیین.» از نظر نسبت امتیاز فوق العاده ای را دارا است. خصوصاً اینکه مادر ایشان فاطمه دختر امام حسن(علیه السلام) زنی بسیار عالمه و مقدسه بود. از امام صادق نقل شده که فرمود: «جدّه ام صدیقه ای بود که در میان اولاد امام حسن، مثلش دیده نشده است.» و نیز خرق عادتی از ایشان نقل می کند و می فرماید: «مادرم پای دیواری نشسته بود که دیوار فرو ریخت. مادرم گفت: ساقط نشو به حق مصطفی که خداوند اذن نداده است که ساقط شوی. دیوار باقی ماند تا جدّه ام از پای آن گذشت.

امتیاز دیگر آنکه وی پایه گذار انقلاب فرهنگی شیعه محسوب می شود. گرچه انتشار معارف شیعه به دست امام صادق(علیه السلام) صورت گرفت ولی به دست امام باقر(علیه السلام) پایه گذاری شد.

عِلم  حضرت:

عبدالله بن عطا که او نیز از علمای عامه است می گوید: ما رایت العلماء عند احدٍ اصغر علما منهم عند ابی جعفر لقد رایت الحکم بن عتیبة عنده کانه متعلم.«ندیدم دانشمندان را که نزد کسی چنین خویش را کوچک پندارند که نزد امام باقر کوچک بودند؛

«او جامع علوم و شکافندة علم و توسعه دهندة علم بود. او نمایانگر علم بود و علم را رفعت داد. قلب او مهذب و علم و عمل او پاک و پاک بود. او طاهر و مطهر بود، خلق او عالی بود و عمر او در اطاعت خداوند صرف شد. تبحّری در عرفان داشت که زبان گویای آن نیست. سخنان او در عرفان و سیر و سلوک به حدّی است که نمی تواند در این گفتار ضبط شود.» صاحب جنات الخلود که شیعه است می گوید: «اکثر اوقات او صرف اطاعت خدا می شد. از خوف خدا می گریید. بسیار متواضع بود تمام بر سر مزارع می رفت و کار می کرد و آنچه به دست می آورد در راه خدا صرف می نمود. سخی ترین مردم بود و تمام علما نزدش می آمدند؛ علمشان قطره ای بود در مقابل دریا، و نظیر امیرالمؤمنین(علیه السلام) چشمه های حکمت از اطرافش می جوشید و در مقابل جلالتش هر جلیلی کوچک بود.»

شاگردان حضرت:

خواصّ اصحاب امام باقر(علیه السلام) و همچنین افرادی که از او روایت نقل می کنند بیشتر از چندین هزار نفرند. ولی افراد فوق العاده مبرزی در میان آنها وجود دارند که جداً باید گفت فخر شیعه هستند. اجماع شیعه بر این است که در میان اصحاب رسول الله و تابعین آنها که شاگردان اصحاب هستند و آن شش نفر عبارتند از: زراره معروف، الخربوز، ابو بصیر، فضیل بن یسار، محمدبن مسلم و یزید بن معاویه، که یکی از آنها مثل محمد بن مسلم سی هزار روایت از امام باقر(علیه السلام) روایت کرده، و می گویم این روایات از اسرار است که به کسی نباید بگویم.»

معجزه ای از ایشان:

کلینی رحمه الله در کافی از ابی بصیر نقل می کند که نزد امام باقر(علیه السلام) رفتم و گفتم: شما وارث رسول اکرم هستید؟ فرمود: آری. گفتم: رسول الله وارث انبیاست و آنچه آنان می دانند او می داند؟ فرمود: آری، چنین است. گفتم: بنابراین شما قدرت دارید که مرده را زنده کنید و کور مادرزاد و مرض برص را شفا دهید، چنانچه قرآن دربارة عیسی علیه السلام فرموده؟ فرمود: به اذن پروردگار قدرت داریم. سپس فرمود جلو بیا! چون جلو رفتم دست مبارک خود را به چشمهای من زد و من بینا شدم. سپس به من فرمودند: ای ابی بصیر، آیا می خواهی بینا باشی ولی در روز قیامت مثل مردم، حساب، کتاب و مشقتهای آخرت را دارا باشی، یا کور باشی ولی در آخرت بدون محاسبه به بهشت روی؟ ابی بصیر می گوید کوری را انتخاب کردم.

واما ذکر مصیبت:

وجود مبارک امام محمد باقر(علیه السلام) و روش حرکات او در مدینه، هشام بن عبد الملک را نگران کرده بود تا تصمیم گرفت تا آن حضرت را از مدینه به شام تبعید کند. مأمورین او ایشان را به شام بردند و برای خوار کردن و اهانت به آن حضرت تا سه روز به او اجازه ورود به نزد شام ندادند و حتی ایشان را در اردوگاه غلامان جای دادند تا اینکه تصمیم به قتل آن حضرت گرفتند.

بعضی نوشته اند: ابراهیم بن ولید بن یزید بن عبد الملک(پسر برادر زاده هشام) آن حضرت را مسموم کرد.

بعضی دیگر نوشته اند: زید بن حسن به دست هشام زهر را به زین اسب مالید و اسب را به حضور امام باقر(علیه السلام) آورد و اصرار کرد که آنحضرت بر آن سوار گردد. آن حضرت هم ناگزیر بر آن شوار شدند و آن زهر در بدن ایشان اثر کرد به گونه ای که رانهای مبارکشان متورم شد و سه روز در بستر بیماری افتادند و سرانجام به شهادت رسیدند.

قبر مقدس آن حضرت، پهلوی پدر و عم بزرگوار خود، در قبرستان بقیع می باشد.

از کف رفت صبر و نماندش دگر قرار .......... دین شد تهی ز مخزن اسرار کردگار

از ضعف بر جبین منیرش عرق نشست .......... ارکان پنجمین امامت ز هم شکست

گاهی زبان به ذکر حق و گاهی شدی به هوش .......... از دل کشیده آه شرربار و شد خموش